Огласи
Paljanski sveštenik Miomir Zekić tvrdi da je vlast u BiH krivac što su na današnji dan prije 13 godina pripadnici tadašnjeg SFOR-a i NATO-a njega i njegovu suprugu više časova maltretirali, a sveštenika Jeremiju Starovlaha i njegovog sina vjeroučitelja Aleksandra brutalno pretukli, ugrozivši im živote.
„Krivac za sve što se desilo je vlast u BiH koja je dozvolila da tako nešto bude učinjeno. Ako u jednoj zemlji njena vlast organizuje život tako da joj neko sa strane dođe i tako nešto uradi, onda se radi o debilima ili nesposobnim ljudima“, kaže Zekić, jedna od žrtava internacionalnih mirovnjaka u BiH, na početku priče za Novinsku agenciju Rerpublike Srpske – SRNA.
Zekić ističe da mu nikada neće biti jasno ko je i zašto tako nešto naredio i zašto su baš njegova i porodica Starovlah bile žrtve.
„Tukli su nas i vezali, a da nam nisu rekli zašto to rade. Nikada nam neće biti jasno zbog čega smo mi odabrani. Oni nisu došli po svojoj volji. NJih je neko poslao. Što su došli u ovu kuću, a nisu u drugu u kojoj su takođe bila dva sveštenika? Ništa nije slučajno“, naglašava Zekić.
Komentarišući tvrdnje i saopštenja SFOR-a i NATO-a da su oni u toj akciji tražili osumnjičene za ratne zločine, konkretno prvog predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića, Zekić potvrđuje da je neko njih sveštenike prijavio da skrivaju Karadžića, iako su svi znali da od toga nema ništa.
On naglašava da je na Palama bilo tada i značajnijih i bitnijih Karadžiću od njega i oca Jeremije, a da njih dvojica nisu bili ni tada, a ni danas stranački opredijeljeni, da nisu prisustvovali stranačkim skupovima, da nisu bili članovi nikakve vlasti.
„Mi smo se samo Bogu molili. Ništa drugo nismo radili. Mi smo samo klečali i molili se Bogu, i kad su nas tukli i kad su otišli i kad su Jeremija i Aleksandar bili u bolnici. To je naša jedina greška. Za to vrijeme Karadžić je sjedio u Beogradu i oni su to znali. Nedugo poslije toga, Karadžić je uhapšen“, navodi Zekić.
VIŠE PUTA GUBIO SVIJEST 
Zekić navodi da su prije te strašne noći između 31. marta i 1. aprila 2004. godine paljanski sveštenici, njihove porodice i domovi mjesecima praćeni i nadzirani, naročito noću, od italijanskih pripadnika SFOR-a.
„Znači da ni ptica nije mogla prići kući, a ne ljudeskara kakva je Radovan, i njegova pratnja“, ukazuje Zekić.
Ističe da je događaj upada u kuću sam po sebi bio nešto strašno.
„Ne mogu vam ispričati koji je to strah koji se uselio u čovjeka. Najedanput neka strašna buka, eksplozija, nestaje struje, samo se čuju helikopteri, upadaju ljudi kroz prozore“, priča Zekić, dok mu boja kože na licu postaje crvenija, pogled se sužava, a oči vlaže kao kod čovjeka ogorčenog što mu je pričinjena nepravda, a ne zna razlog za to.
Za vrijeme akcije multinacionalnih snaga, Zekić se nekoliko puta onesvješćivao, pa dolazio svijesti, a prvi put prilikom upada stranih vojnika u kuću.
„Od tog straha kad su prvi vojnici skočili da me vežu, već sam bio na patosu onesviješten. I to što sam se onesvjestio, vjerovatno me spasilo da ne nastradam kao što su nastradali otac Jeremija i Aleksandar“, smatra Zekić.
On tvrdi da su vojnici Jeremiju i Aleksandra tukli iz straha velikog, opisujući te ih kao sitne ljude kojima se, koliko su bili mali, puške po zemlji vuku.
„Aleksandar je tada imao 30-ak godina, atletski razvijen, lijep. On je svakog od tih vojnika mogao po trojicu da nosi i da se sa četvrtim bije. Čini mi se da bi se i ja vezan sa dvojicom mogao nositi“, priča Zekić i konstatuje:
„A tek koji su strah ti vojnici imali, ne mogu vam to opisati, to je strašno. Da vi samo znate sa kojim su oni strahom dolazili i kad su pretresali, kad su nas napali. Oni su bili unezvijereni, tresli su se kao jasikov list. Oni su se tresli od straha kao preplašene zvijeri“.
Sve vrijeme najviše je strahovao da se ne vrate djeca koja su bila vani, van kuće.
„Plašio sam se da ne dođu kući i da ih ne pobiju“, ističe Zekić.
Sjeća se Zekić i kada se drugi put onesvijestio.
„Ležimo na patosu vezani supruga i ja i ona počinje da plače. Pokušavam da okrenem glavu da vidim zašto plače, a vojnik mi sa čizmom na licu to ne dozvoljava. Mogao sam da prebrojim šare na čizmama“, kaže Zekić.
Ipak nekako uspijeva da okrene glavu prema njoj i da bi je ohrabrio kaže joj: „Što plačeš. Ti si na tepihu, a ja na parketu. Nije ti kao meni hladno“.
Ona odgovara da ne plače zbog toga nego da su joj lisice kojima je vezana toliko stegle ruke i urezale se u tijelo da ne može da izdrži.
„Kako je to izgovorila prilazi joj vojnik i vadi bajonet i siječe joj lisice kojima je bila vezana. Ja te lisice i sada imam, čuvam ih. Kako joj je sjekao lisice bajonetom, posječe je po ruci. Udari krv, prsnu po meni. Pomislih: `Kolje je!` i ponovo se onesvjestih“, priča Zekić.
Naredni put se onesvijestio kada su vojnici unosili Jeremiju i Aleksandra u helikopter.
„Krici koje je teško povrijeđeni Aleksandar ispuštao bili su jezivi. Mislili smo da je Dejan, mlađi mu brat. Majka mu Vitorka samo je zavikala: `Kuku, kolju Dejana!`. Opet sam se onesvijestio“, kaže Zekić i naglašava: „Žal majke za djetetom strašan je“.
Uvjeren je da su pripadnici multinacionalnih snaga htjeli da pobiju sve članove obje porodice.
„Oni su ponijeli osam nosila, tačno onoliko koliko nas je bilo u kući. U bježaniji nakon napada ostavili su šest nosila, a odnijeli samo dva u kojima su odnijeli Jeremiju i Aleksandra. To znači da su došli sa namjerom da nas pobiju“, pojašnjava Zekić.
On podsjeća da su pripadnici SFOR-a prije akcije nekoliko puta dolazili i pretresali i kuću i Crkvu Uspenja presvete Bogorodice.
„Morali smo dječije indekse i lične karte da stavimo na komodu da ih slikaju, knjige su preturali, ali tada nisu bili nasilni“, kaže Zekić.
NIKO NIJE ODGOVARAO – NE ZNA SE KO JE NAREDIO
Prema njegovim riječima, oko 15 dana nakon akcije pripadnika SFOR-a i NATO-a nije bilo nigdje po Palama, a onda su se ponovo pojavili.
Navodeći da ga nikad poslije napada niko iz međunarodnih snaga nije kontaktirao, Zekić je istakao da je napisao pismo, preveo ga na engleski, i dao ga pripadnicima LOT-a na Palama da odnesu u bazu u Butmiru, ali da nikad nije dobio odgovor.
„U njemu sam napisao da su sve od nekretnina što sam imao skršili, od ličnih stvari, namještaja. Od eksplozije su mi sve mantije pocijepane. Bračni krevet iz spavaće sobe sa dušekom bio je u hodniku. Nije mi jasno kako ga je eksplozija iznijela kroz onolišna vrata“, opisuje Zekić.
Jedino ih je kontaktirala komanda Mađarske jedinice SFOR-a koja je poslala dopis da njihovi vojnici nisu učestvovali u napadu i da se oni ograđuju od toga.
Tvrdi da supruga i on poslije svega imaju psihičkih problema.
„Nikad sudski nisam tražio odštetu. Nekoliko puta sam polazio do advokata Miljkana Pucara da ga pitam i onda se vratim. Ne mogu oni platiti moje narušeno zdravlje. Više bi mi pomoglo da je neko poslije došao i rekao da su pogriješili“, ističe Zekić.
Za ovaj brutalni napad na pravoslavne sveštenike ne samo da niko nikad nije odgovarao, nego nije ni poznato ko je to naredio.
Kaže da nikada ne može zaboraviti da je NJegovo preosveštenstvo episkop zahumsko-hercegovački i promorski Grigorije, čim je čuo šta se desilo, došao pravo na Pale.
„Prvi je stigao iz Trebinja, a tek su poslije drugi dolazili. To je tolika veličina ljudska i snaga Hristvovog vojnika. NJegov dolazak vratio mi je nadu u život“, naglašava Zekić.
BiH ZA PREMLAĆIVANJE SVEŠTENIKA ISPLATILA DO SADA NAJVEĆU ODŠTETU
Svešteniku Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.
BiH je do sada najveći novčani iznos za materijalnu i nematerijalnu odštetu platila porodici pravoslavnog sveštenika Jeremije Starovlaha, kojeg su, zajedno sa sinom vjeroučiteljem Aleksandrom, na današnji dan prije 13 godina brutalno pretukli u njihovom domu na Palama pripadnici NATO-a i tadašnjeg SFOR-a.
Pravni zastupnik porodice Starovlah Miljkan Pucar izjavio je Novinskoj agenciji Republike Srpske – SRNA da je pozitivno po Starovlahe okončan postupak pred Sudom BiH koji se odnosio na naknadu materijalne i nematerijalne štete članovima porodice Starovlah koji su trajno onesposobljeni za rad.
Pucar ističe da je manje važna materijalna i nematerijalna odšteta u odnosu na činjenicu da porodica Starovlah neće nikada saznati zbog čega su Jeremija i Aleksandar pretučeni i ko je to naredio.
On je naveo da je Evropski sud za ljudska prava u Strazburu odbio zahtjev porodice Starovlah da joj BiH plati štetu zato što nikada neće saznati ko je naredio i ko je izvršio krivično djelo napada na njih.
„Tražili smo da porodici Starovlah bude isplaćena nematerijalna odšteta, jer nikada nisu saznali ko je izvršio zločin, niti imaju mogućnost da to saznaju. Neko je snagama NATO-a i SFOR-a u BiH dao imunitet zbog čega oni nikad neće saznati ko je izvršio zločin nad njima“, naglasio je Pucar, pojasnivši da je apelacija Sudu u Strazburu poslata prošle godine nakon što ju je odbio Ustavni sud BiH, čime su bile iscrpljene sve pravne radnje u BiH.
Pucar podsjeća da je nakon napada na Starovlahe bio upućen dopis zemljama čije su jedinice bile na zvaničnom sajtu NATO-a da bi protiv njih bili pokrenuti postupci zbog toga što je učinjeno.
„Neke od tih zemalja negirale su da su njihove jedinice u tome učestvovale iako je to nesporno. Na video snimcima tačno se vide oznake na vojnicima na osnovu kojih se može utvrditi iz koje su jedinice“, tvrdi Pucar i dodaje da su sve zemlje odgovorile da njihovi vojnici imaju imunitet i da protiv njih neće biti vođen postupak.
Pucar navodi da je pitanje zašto su Starovlasi pretučeni ako su pripadnici međunarodnih snaga mjesec i nešto dana prije toga sve snimili kamerama.
„Pitanje je i zašto su dali lažnu informaciju da su Starovlasi povrede zadobili od eksplozivne naprave, a neosporno je tokom postupka utvrđeno da su pretučeni tvrdim predmetima kao što su bejzbol palice, čizme itd. Na snimcima se vidi da vojnici u svojim rancima imaju bejzbol palice“, naglašava Pucar.
U noći između 31. marta i 1. aprila 2004. godine, u vrijeme vaskršnjeg posta, pripadnici međunarodnih snaga u BiH izveli su klasičnu desantnu akciju na Pale i upali u svešteničke stanove, parohijski dom u kojima su se oni nalazili, Hram Uspenja presvete Bogorodice, a sve pod izgovorom da traže ratne zločince – konkretno prvog predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića.
Helikopteri sa vojnicima spustili su se na obližnji fudbalski stadion, a u krugu od 100 metara od Parohijskog doma bilo je zabranjeno svako kretanje civilima, od kojih su neki dobili udarce od pripadnika NATO-a i SFOR-a.
Vojnici SFOR-a su eksplozivom raznijeli vrata parohijskog doma, a potom i vrata dva stana koja su se nalazila iznad parohijskog doma, a u kojima su živjeli sveštenici Starovlah i Miomir Zekić sa svojom porodicama.
Neposredno po upadu u stan Starovlaha, vojnici su Jeremijinu suprugu Vitorku zatvorili u jednu sobu, a njega i sina Aleksandra počeli brutalno tući.
Aleksandar, koji se oporavljao od operacije žuči, od siline udaraca pao je u komu.
Vojnici SFOR-a upali su i u stan sveštenika Zekića koji se nalazio pored stana Starovlaha.
Nakon jednočasovnog iživljavanja, pripadnici multinacionalnih snaga su teško povrijeđene Starovlahe helikopterom prebacili u bolnicu u Tuzlu.
Polumrtva tijela samo su unijeli u bolnicu, spustili ih na pod hodnika, nakon čega su napustili ovu zdravstvenu ustanovu.
Medicinsko osoblje, sve do telefonskog poziva Vitorke, nije znalo o kakvim je pacijentima riječ i ko su oni uopšte.
Iako su pripadnici multinacionalnih snaga tvrdili da su Starovlasi povrede dobili od detonacije eksplozije dinamita, medicinskim nalazima utvrđeno je da su brutalno isprebijani.
Jeremija je zadobio povrede glave, grudnog koša, rebara i kičmene kosti i hitno je operisan, kao i Aleksandar koji je tek nakon neizvjesnog i upornog liječenja izašao iz komatoznog stanja.
Više visokostručnih medicinskih ekipa iz Tuzle, Banjaluke, Vojno-medicinske akademije /VMA/ u Beogradu pregledalo je dvojicu nastradalih i nisu ništa pronašle što bi upućivalo na povrede zadobijene detonacijom ili puščanim zrnima. Svi su saglasni da su povrede nastale jakim udarcima tupim predmetima.
Starovlasi su iz Tuzlanske bolnice gdje su im spašeni životi i pružena maksimalna medicinska pomoć, prebačeni na VMA u Beogradu gdje je nastavljeno njihovo liječenje.
I Istražna komisija o događajima na Palama čiji je Izveštaj usvojio i Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, potvrdila je da su Starovlasi povrijeđeni „dejstvom tupog predmeta, teškog i zamahnutog mehaničkog oruđa i dijelovima tijela.“
U izvještaju se kao nesporno navodi da su vojnici, nakon akcije, teško povrijeđene Starovlahe ostavili u hodniku Tuzlanske bolnice kao N.N. lica, a da su ljekari odmah konstatovali teške povrede glave, vratnog pršljena i slomljene nadlaktice kod Jeremije, kao i prelom svih kostiju lica i rane na grudnom košu kod njegovog sina Aleksandra.
Neposredno nakon akcije, NATO je na svojoj internet stranici saopštio da je u akciji učestvovala mješovita jedinica oformljena od vojnika iz Italije, Slovenije, Velike Britanije, SAD, Rumunije, Mađarske i Austrije.
Zemlje članice NATO-a, čiji su vojnici bili u sastavu SFOR-a i za koje se vjeruje da su učestvovale u akciji, uglavnom su se oglušile o zahtjeve Okružnog tužilaštva iz Istočnog Sarajeva o utvrđivanju krivične odgovornosti njihovih državljana, osim Italije.
Neke od njih, poput Velike Britanije i Slovenije, tražile su da im prvo budu dostavljena imena njihovih vojnika, jer bez toga, navodno, ne mogu da pokrenu istragu.
Svešteniku Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.
Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je 1. aprila 2009. godine kao tadašnji predsjednik Vlade donio odluku da se vjeroučitelju Aleksandru Starovlahu dodijeli izuzetna penzija sa željom da mu se olakša život i da mu bude obezbijeđena neophodna rehabilitacija.
Starovlasi žive u Beogradu.
(www.palelive.com / Srna)
