Огласи
„Zahvaljujem ovoj kući u kojoj sam se uvek dobro osećao“ napisao je Ivo Andrić u Knjizi utisaka hotela Evropa 1972. godine.
Jeftanovići i Sarajevo
Blistava istorija porodice Jeftanović u Sarajevu započinje u drugoj polovini XVII vijeka kada je Petar Jeftanović iz Tuzle došao u grad na Miljacki. Petrov sin Manojlo bio je veoma značajna ličnost. Kao predsjednik Crkvene Opštine Sarajevo mnogo je uradio za pravoslavni živalj. Međutim, po mnogima najznačajnija ličnost u rodoslovu ove familije je svakako Gligorije Jeftanović.
Gligorije je bio ugledni srpski političar. Obavljao je na mnogobrojne funkcije, kako u austrijskoj Vladi tako i u Vladi Kraljevine SHS. Bio je vlasnik sarajevske „velike ciglane“ a u kasnijim godinama u svojinu je upisao i Šprungovu krečanu u Hadžićima. Kao izuzetno uspješan čovjek ostavio je veliki trag i u arhitekturi Sarajeva. Naime, on je 1882. godine izgradio hotel „Evropa“ koji i danas predstavlja ugostiteljski biser ovog grada.
Hotel Evropa, a ne Europa
Gligorije Gliša Jeftanović dobio je lokaciju za izgradnju modernog hotela u blizini Gazi Husrev-begovog bezistana. Jeftanović je zakopao temelje uz same zidine Tašlihana a po svjedočenjima u temelje je ubačen skupocjeni mermer. Ovo impresivno zdanje projektovao je češki arhitekta Karlo Paržik.
Hotel je svečano otvoren 12. decembra 1882. godine. Više od jednog vijeka bio je najreprezentativniji objekat u Bosni i Hercegovini. U Bečkoj kafani, Plavom podrumu, Zlatnom restoranu ali i u poznatoj bašti hotela Evropa služili su se kako domaći tako i svjetski specijaliteti.
Među najistaknutijim posjetiocima treba istaći maršala Tita, indijskog državnika Džavaharlala Nehrua, književnika Ivu Andrića te glumca Kirka Daglasa. Hotel Evropa je učestvovao u pisanju najsvjetlijih stranica istorije grada Sarajeva sve do ratne 1992. godine, kada je pretvoren u logor za Srbe a potom 1. avgusta te iste godine i zapaljen. Tada je nekome očigledno zasmetao, vjerovatno zbog toga što je prije rata svojim valcerima bacao sjenu na zvuke saza i šargija sa Baščaršije.
Na svoj rođendan, 12. decembra 2008. godine, hotel je opet otvoren. Danas nosi ime Jurop (eng. Europe) i polako mu se vraća značenje prijeratnog simbola Sarajeva.
Jeftanovići i nacionalizacija imovine
Zbog svega što je uradio za svoje Sarajevo, Gligorija Jeftanovića su prozvali „zendžil“ Sarajlija što znači bogati, lijepi, debeli i pametni. Ulica u kojoj se nalazi hotel prozvana je njegovim imenom. Nakon Drugog svjetskog rata, imovina koju su Jeftanovići vijekovima sticali na žalost je nacionalizovana.
Gligorijevi potomci danas žive u Americi a od svoje đedovine nisu odustali. U tišini čekaju da nastupi neko poštenije vrijeme kada će im sve što posjeduju biti uredno vraćeno.
Do tada, Sarajevo će u ruhu Jeftanovića i dalje sijati na razglednicama koje obilaze cijeli svijet. A mi ćemo najvjerovatnije i u ovom slučaju zaboraviti šta su naši preci uradili za nas i zbog toga se postepeno preoblikovati u podstanare u rođenoj zemlji.
Piše Vukašin Beatović
(www.palelive.com / Frontal.rs)
