Огласи
BEOGRAD – Na mjestu sadašnjeg Spomenika Neznanom junaku na vrhu Avale kod Beograda nalazio se srednjovjekovni grad Žrnov, koji je miniran 1934. godine da bi se napravio prostor za spomenik.
Muzejski savjetnik u Narodnom muzeju Srbije Branka Ivanić rekla je Srni da, iako su prvi sačuvani pisani tragovi o gradu oni o podizanju osmanske tvrđave 1442. godine, izgleda da je utvrđenje tu postojalo i ranije tokom srednjeg vijeka u vrijeme despota Stefana Lazarevića, kada je Žrnov bio predstraža despotovoj prijestonici Beogradu.
Ivanićeva navodi da je Žrnov bio manji utvrđeni grad, te da je zidan u tri faze, pri čemu je prvobitno jezgro – utvrđenje nepravilnog oblika s kulama na uglovima /Gornji grad/, nastalo ranije, tokom srednjeg vijeka, a dograđivale su ga Osmanlije 1442. godine.
U trećoj fazi, koja je vjerovatno uslijedila poslije konačnog turskog zauzimanja Žrnova 1458. godine, oko utvrđenja je podignut novi zid, čime je formiran novi, Donji grad.
Nakon turskog osvajanja Beograda 1521. i Srema 1526. godine, tvrđava gubi na značaju.
ŽRNOV JE TREBALO ISTRAŽITI
Profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu i dugogodišnji upravnik Arheološkog instituta Đurđe Bošković bio je protiv miniranja Žrnova i smatrao je da ga je potrebno istražiti.
U svom radu objavljenom 1940. godine u srpskom areheološkom časopisu „Starinar“, u kojem je objavio i tlocrt i fotografije Žrnova, Bošković navodi da doba podizanja ove tvrđave nije utvrđeno istorijskim dokumentima.
On ističe da je naselje na tom mjestu postojalo još u vrijeme Rimljana, o čemu svjedoče ploče sa latinskim natpisima i reljefima, a da se na osnovu načina zidanja i upotrebljenog materijal može pretpostaviti da pojedini dijelovi grada pripadaju kasno rimskom ili vizantijskom periodu.
Bošković ocjenjuje da su grad „Srbi podigli ili da su ga i sami nasledili“, jer se kule sa zašiljenom, srcolikom osnovom, kakva je „branič-kula“ u gornjem dijelu grada, ne pojavljuju prije 12. vijeka, a specifični otvori ukazuju da je ovaj dio grada podignut prije upotrebe vatrenog oružja, što znači, prije turskog „popravljanja“ 1442. godine.
PORČA OD AVALE, ZMAJ OGNJENI VUK I VRHBOSNA
Strateški značaj Žrnova bio je veliki, jer se iz njega lako mogao kontrolisati i ugrožavati Beograd sa okolinom, a kako navodi Bošković, izgleda da je od 1458. do 1521. godine, kada su Turci, po zauzimanju Beograda, napustili Žrnov, prostor između Avale i Beograda služio za megdane između Turaka i Srba, odnosno Mađara.
O tome, kako zaključje, svjedoči i narodna pjesma „Porča od Avale i Zmaj Ognjeni Vuk“.
U ovoj srpskoj narodnoj pjesmi koju je zapisao Vuk Stefanović Karadžić, Porča od Avale odlučuje da na podsticaj epskog narodnog junaka bosansko-hercegovačkih muslimana Alije Đerzeleza, otme djevojku u Beogradu.
Zmaj Ognjeni Vuk, međutim, sustigne Porču prije nego što je uspio da se skloni u Avalsku tvrđavu, Žrnov, i ubije ga, a Đerzelez, koji je glavu sačuvao krijući se u tvrđavi, pobježe, kako kaže pjesma, „svome Sarajevu“.
Lik Zmaja Ognjenog Vuka, junaka natprirodne snage, baziran je na stvarnoj ličnosti Vuku Grgureviću, unuku despota Đurđa Brankovića, koji je ratovao u službi mađarskog kralja Matije i borbama protiv Turaka stekao veliki ugled.
Čuven je i njegov smjeli pohod protiv Osmanlija 1480. godine na Vrhbosnu, srpsku srednjovjekovnu župu na mjestu današnjeg Sarajeva.
(www.palelive.com / Srna)
