Đurđev grad – spoj legendi i avanture

ZVORNIK – Srednjovjekovna tvrđava Đurđev grad, koja se nalazi na nadmorskoj visini 405 metara iznad Zvornika, je spoj legendi i avanture i zbog toga je, osim istorijskog aspekta, turistički zanimljiva i atraktivna.

Do srednjovjekovne tvrđave Đurđev grad iz Zvornika se može doći asfaltnim putem dužine sedam kilometara preko naselja Srpska Varoš ili stazom za pješake koja vodi iz centra grada do tvrđave u dužini od 1.700 metara.

Direktor Turističke organizacije /TO/ grada Zvornika Ivana Đokić Milanović smatra da Đurđev grad predstavlja najznačajniji turistički kompleks prema kome se treba ophoditi kao dijelu jednog vremena u kojem je nastajala ova građevina, obogaćujući ukupnu kulturno-istorijsku zaostavštinu Zvornika.

Ističući da turistički radnici prepuštaju istoričarima da istražuju istorijske činjenice koje su dovodile do gradnje Đurđev grada na nepristupačnom terenu, kao i njegovog izgleda koji podsjeća na odbrambenu tvrđavu, ona je rekla da iz ovih građevina treba izvlačiti ono najljepše, a to je izgled, postojanost, vječnost, raspored građevina koje svaka za sebe čuvaju neku tajnu, kao i maštovitost posmatrača da zamišlja ondašnji život u tvrđavi.

Milanovićeva je podsjetila je da je Đurđev grad postao dio manifestacije „Noć tvrđava“, u okviru projekta „Unapređenje prekogranične turističke ponude“, dodavši da se na taj način Zvornik povezuje sa gradovima regije koji imaju slično ili isto kulturno naslijeđe.

Ona je naglasila da grad Zvornik planira da ova manifestacija u narednom periodu postane tadicionalna i da se u tvrđavi Đurđev grad uvijek održavaju neki kulturni događaji koji bi privukli što više posjetilaca.

Govoreći o stazama koje vode ka tvrđavi, Milanović je rekla da je najizazovnija staza od Gradske kapije do Đurđev grada, kojom trenutno mogu da se kreću samo profesionalni planinari jer je izrazito teška, nesavladiva i opasna za neupućenog turistu.

„Upravo da bi je vratili svrsi, TO u saradnji sa zvorničkim planinarskim društvima i Gradskom upravom radi na pripremi ove staze za masovniju upotrebu postavljanjem zaštitne ograde i rukohvata koji će omogućiti lakše i bezbjednije kretanje“, rekla je Milanovićeva.

Ona je podsjetila da je ova staza kraća od jednog kilometra, ali je adrenalinska i izazovna zbog uspona koji treba savladati da bi se došlo do tvrđave.

Turistička organizacija uradila je turističku mapu koja pokriva cijeli kompleks tvrđave od Gradske kapije, Srednjeg grada do Gornjeg grada.

„Turisti koji dođu u turistički info centar dobiju turističku mapu, pa im ne treba vodič, ukoliko se radi o manjim grupama ili pjedincu koji voli da istražuje ili se zanima za određena područja tvrđave, jer se u mapi nalaze osnovne informacije o cijelom lokalitetu“, rekla je Milanovićeva.

DONJI, SREDNJI I GORNJI GRAD

Tvrđava Đurđev grad je jedinstveno utvrđenje koje se dijeli na Donji, Srednji i Gornji grad na ukupnoj površini od 49.000 metara kvadratnih, smješten jednim dijelom na strmovitoj padini, a drugim na zaravni istog brda Mlađevac iznad Zvornika.

Pretpostavlja se da je tvrđava podignuta početkom 14. vijeka, te da ju je u 15. vijeku, odnosno 1433. godine, zauzeo ili na poklon od ugarskog kralja dobio srpski vladar Đurađ Branković, po kome je i dobila ime.

Đurđev grad nosi naziv i Jerinin grad, jer je, prema nekim predanjima, tvrđavu sagradila Đurađeva žena, u narodu poznata kao Prokleta Jerina.

Jerina Branković porijeklom je Grkinja iz porodice Kantakuzin – njeno pravo ime bilo je Irina Kantakuzin. Udala se 26. decembra 1414. godine za Đurađa Brankovića, koji je bio srpski vladar od 1427. do 1456. godine.

Milanovićeva je rekla da je Đurđev grad jedinstvena građevinska cjelina sa tri međusobno povezana i neodvojiva dijela.

Ona je naglasila da Donji dio grada počinje neposredno od Drine kroz čiju kapiju prolazi magistralni put Zvornik-Pale, i uzdiže se liticom do građevine visoke dvadesetak metara, koja označava centralni dio Srednjeg grada.

PREKRASAN POGLED SA TVRĐAVE NA DRINU I ZVORNIK

Gornji dio grada, u kome se odvijao ondašnji život, nalazi se na zaravni brda Mlađevac, sa prekrasnim pogledom na Zvornik, Mali Zvornik, Hidroelektranu, Vratolomac, Gučevo i druga mjesta i uzvišenja uzvodno i nizvodno Drinom.

ZLATONOSOVIĆI – PRIJE BOJA NA KOSOVU IMALI DVORAC U ZVORNIKU

Ne postoje precizni istorijski podaci o tome ko je prvi sagradio srednjovjekovnu tvrđavu, ali se pominje da je tvrđevu, najvjerovatnije, gradila vlastelinska porodica Zlatonosovića, koja je u tom periodu imala sjedište u Zvorniku i da je vladala ovim područjem.

Braća Zlatonosovići Vukmir i Vukašin, 40 godina prije Boja na Kosovu, imali u Zvoniku dvorac, a bili su i organizatori trgovine koja je preko njih išla od Dubrovnika prema Evropi.

Naziv Zvo/r/nik prvi put se pominje u spisima Dubrovačkog arhiva 21. maja 1410. godine, a oko 1430. godine Zvornik je potpao pod Ugarsku vlast.

Neki istorijski podaci navode da je tadašnji ugarski kralj poklanja srpskom despotu Đurađu Brankoviću područje od Teočaka do Zvornika koje je bilo pod upravom Zlatonosovića i da, prema tim podacima, tvrđava nosi naziv Đurđev grad po Đurađu Brankoviću, iako je on već postojeće zidove ove građevine, koji su bili četvrtasti, zaoblio radi lakše odbrane.

U tom periodu obnove i gradnje tvrđave potiču i legende o Prokletoj Jerini, Đurađevoj ženi, kojoj se pripisuju zasluge za podizanje Đurđeva grada ili grada Proklete Jerine.

Srednjovjekovna tvrđava Đurđev grad čija je prošlost kao i sama unutrašnjost grada dovoljno neistražena, u kasnijem vremenu potpada pod osmanlijsku vlast, dok je od 1878. godine nastao period austrougarske okupacije ovog područja.

JERININE STAZE

Gradska uprava Zvornik nastojala je da kompleks srednjovjekovne tvrđave Đurđev grad dovede svrsi, odnosno da postane turistički zanimljiva, pa je u tom smislu, radi promocije turizma, odlučila da se staze koje vode do Đurđevog grada zovu Jerinine staze.

Pješačka staza od Zvornika do Đurđevog grada, dužine od oko 1.700 metara, nazvana je „Jerinin put kamena“, a staza od Gradske kapije ili Donjeg grada do Srednjeg grada nazvana je „Jerinin put strasti“.

Jerina je gradeći tvrđavu naredila da se kamen za gradnju dovlači iz majdana kod sela Vilčevići u brdu Rudnik, 12 kilometara od Zvornika.

Nezadovoljna brzinom prenošenja kamena, naredila je da se kamen zagrije do određene temperature kako bi se brže prebacivao iz ruke u ruku i stizao do mjesta gradnje.

„Jerinina staza strasti“ dobila je ime prema legendi po kojoj je lijepa gospodarica Jerina zavodila mlade junake iz svoje pratnje, a potom ih noću u Drinu bacala kroz tajna vrata noćnih odaja, da bi bez svjedoka sačuvala svoju tajnu o ljubavi.

Na zidinama Srednjeg grada označeno je mjesto odakle su bacani mladi junaci Jerinine pratnje.

Članovi zvorničke likovne radionice Paleta su, radeći sa akademskim slikarom Jovom Lalićem, nacrtali u akrilik tehnici na platnu dugom šest i širokom 1,7 metara lik Jerine Branković, koji su poklonili gradu.

Oni su ovom slikom željeli da na platnu promovišu despoticu Jerinu, kojom su izrazili bunt protiv mita da je ona „prokleta“, pa su slikom na platnu „zapisali“ da je Jerina vizantijska ljepotica, a ne prokleta Jerina, koja je bila vezana za Đurđev grad i, naravno, za Zvornik.

U neposrednoj blizini tvrđave, sagrađena je u novije vrijeme crkva posvećena Svetoj Petki Trnovi, zaštitnici grada Zvornika. Crkva je sagrađena na inicijativu starješine Srpskog sokolskog društva Republike Srpske Mojsija Simovića Sekulovića, po uzoru na Crkvu Svetog Petra Cetinjskog na Lovćenu. U crkvi se redovno odvijaju službe prema crkvenom kalendaru.

Đurđev grad proglašen je nacionalnim spomenikom 2005. godine.

(www.palelive.com / Srna)