„Jerinina staza strasti“

ZVORNIK – Tvrđava Đurđev grad iznad Zvornika smještena je na zaravni brda Mlađevac, na nadmorskoj visini od 400 metara.

Pretpostavlja se da je tvrđava podignuta početkom 14. vijeka, te da ju je u 15. vijeku, odnosno 1433. godine, zauzeo ili na poklon od ugarskog kralja dobio srpski vladar Đurađ Branković, po kome je i dobila ime.

Đurđev grad nosi naziv i Jerinin grad, jer je, prema nekim predanjima, tvrđavu sagradila Đurađeva žena, u narodu poznata kao Prokleta Jerina.

Jerina Branković porijeklom je Grkinja iz porodice Kantakuzin – njeno pravo ime bilo je Irina Kantakuzin. Udala se 26. decembra 1414. godine za Đurađa Brankovića, koji je bio srpski vladar od 1427. do 1456. godine.

Đurđev grad je jedinstveno utvrđenje koje se dijeli na Donji, Srednji i Gornji grad na ukupnoj površini od 49.000 metara kvadratnih.

Zvornički kustos Rajko Avramović kaže da je Đurđev grad jedinstvena građevinska cjelina sa tri međusobno povezana i neodvojiva dijela.

„Donji dio grada počinje neposredno od Drine, kroz čiju kapiju prolazi magistralni put Zvornik-Pale, i diže se liticom do srednje građevine visoke dvadesetak metara, koja označava srednji dio grada“, kaže Avramović za Srnu.

On pojašnjava da se gornji dio grada, u kome se najviše odvijao ondašnji život, nalazi na uzvišenju brda Mlađevac na nadmorskoj visini od oko 400 metara.

U neposrednoj blizini tvrđave, poslije odbrambeno-otadžbinskog rata, sagrađena je crkva posvećena Svetoj Petki Trnovi, zaštitnici grada Zvornika.

Crkva je sagrađena na inicijativu starješine Srpskog sokolskog društva Republike Srpske Mojsija Simovića Sekulovića, po uzoru na Crkvu Svetog Petra Cetinjskog na Lovćenu.

Avramović ističe da ne postoje precizni istorijski podaci o tome ko je gradio srednjovjekovnu tvrđavu i podsjeća na podatke koji pominju da je ovo zdanje, najvjerovatnije, gradila vlastelinska porodica Zlatonosovića, koja je u tom periodu vladala ovim područjem, sa sjedištem u Zvorniku.

Prema nekim izvorima, braća Zlatonosovići Vukmir i Vukašin, 40 godina prije Boja na Kosovu, imali su u Zvoniku dvorac, a preko njih je išla trgovina od Dubrovnika prema Evropi.

Naziv Zvo/r/nik prvi put se pominje u spisima Dubrovačkog arhiva 21. maja 1410. godine, a oko 1430. godine Zvornik potpada pod ugarsku vlast.

Prema nekim istorijskim podacima, ugarski kralj tih godina poklanja srpskom despotu Đurađu Brankoviću područje od Teočaka do Zvornika koje je bilo pod upravom Zlatonosovića.

Avramović kaže da tvrđava nosi naziv Đurđev grad po Đurđu Brankoviću, iako je on već postojeće zidove ove građevine, koji su bili četvrtasti, zaoblio radi lakše odbrane.

„U tom periodu stvara se i prva varoš, odakle i potiču legende o Prokletoj Jerini, Đurđevoj ženi, kojoj se pripisuju zasluge za podizanje Đurđeva grada ili grada Proklete Jerine“, kaže Avramović.

Ističući da je ova srednjovjekovna građevina imala burnu prošlost, Avramović podsjeća da je Đurđev grad kasnije zauzela osmanlijska vojska, dok od 1878. godine počinje period austrougarske vlasti na ovom području.

Ranije opština, a sada Grad Zvornik nastoji da kompleks srednjovjekovne tvrđave Đurđev grad dovede svrsi, odnosno da postane turistička atrakcija i brend Grada.

Lokalna skupština je ranije, radi promocije turizma, odlučila da se staze koje vode do Đurđevog grada zovu Jerinine staze.

Pješačka staza od Zvornika do Đurđevog grada, dužine od oko 1.700 metara, nazvana je „Jerinin put kamena“, a staza od Gradske kapije ili Donjeg grada do Srednjeg grada nazvana je „Jerinin put strasti“.

Jerina je gradeći tvrđavu naredila da se kamen za gradnju dovlači iz majdana kod sela Vilčevići u brdu Rudnik, 12 kilometara od Zvornika.

Nezadovoljna brzinom prenošenja kamena, naredila je da se kamen zagrije do određene temperature kako bi se brže prebacivao iz ruke u ruku i stizao do mjesta gradnje.

„Jerinina staza strasti“ dobila je ime prema legendi po kojoj je lijepa gospodarica Jerina zavodila mlade junake iz svoje pratnje, a potom ih noću u Drinu bacala kroz tajna vrata noćnih odaja, da bi bez svjedoka sačuvala svoju tajnu o ljubavi.

Na zidinama Srednjeg grada označeno je mjesto odakle su bacani mladi junaci Jerinine pratnje.

Članovi zvorničke Likovne radionice „Paleta“ su, u okviru manifestacije „Zvorničko ljeto“, sa akademskim slikarom Jovom Lalićem radili tehnikom akrilik na platnu dugom šest i širokom 1,7 metara lik Jerine Branković, koji su poklonili Gradu.

„Želimo na platnu da promovišemo despoticu Jerinu, ali i da izrazimo bunt protiv mita da je ona `prokleta`. Mi kažemo, a to potvrđujemo na platnu, da je Jerina vizantijska ljepotica koja je bila vezana za Đurđev grad i, naravno, za Zvornik“, navodi Lalić.

Đurđev grad proglašen je nacionalnim spomenikom 2005. godine. Opština Zvornik je 2011. godine pokrenula obnovu ove srednjovjekovne tvrđave, sa planom restauracije, konzervacije, arheoloških istraživanja i kompletnom rasvjetom tvrđave.

Predviđena je i gradnja nekih objekata kao što su muzeji, suvenirnice, restorani i drugi turistički sadržaji, a bilo je govora i o izgradnji žičare do Đurđevog grada.

(www.palelive.com / Srna)